Dit artikel verscheen in juni in het BBK Magazine, 2e kwartaal 2017
Soms word je als beeldend kunstenaar in de gelegenheid gesteld om je volledig te focussen op dat wat je het liefste doet, samen met andere kunstenaars helemaal opgaan in je werk. Alsof je voor een bepaalde tijd uit de werkelijkheid stapt, geen tv met het dagelijkse nieuws, niet zelf koken, de kinderen vallen voor even helemaal onder papa’s hoede, geen huishoudelijke taken, laat staan je ergeren aan de oneindige rommel of het afhandelen van papierwerk.
In 2009 nam ik deel aan het “Bildhauersymposium” in Nidda / Bad Salzhausen (Duitsland) in het Park der Bäume. Dit was zo’n gelegenheid, tijdens een symposium* werk maken in residence.
De gedachte bleef sluimeren dat zoiets in mijn eigen omgeving toch ook mogelijk moet zijn. Dat gun je een ander toch ook!? Ik deelde mijn idee met Wanda Reiff die jaarlijks plateauKUNST en daarnaast weekendpresentaties organiseert op het Plateau van Margraten. Dit leek mij ook een fantastische locatie voor een kunstsymposium waarvoor we kunstenaars konden uitnodigen om hen ook de ervaring te gunnen die mij zo heeft verrijkt. Daarnaast het publiek de gelegenheid te bieden om het creatieve proces van kunstenaars nauwgezet te volgen, met hen in gesprek te gaan, samen te eten en te drinken en deel te nemen aan het programma tijdens Symposium Oogsten. Lezingen en discussies aanbieden onder leiding van mensen uit de culturele sector. Een oogstfeest te vieren en de resultaten van deze week aan iedereen te presenteren. Het publiek kan zich laten gidsen en genieten van kunst.
In december 2015 zaten we voor het eerst aan de keukentafel en besloten we om met 0 euro op zak een kunstsymposium te organiseren.
Aanvankelijk hadden we mei 2016 in gedachten, maar er bleken al (te)veel evenementen (waaronder een symposium) te zijn. We weken uit naar eind september 2016. Daar kwam de titel “Oogsten” ook vandaan. Tijd zat, zou je zeggen. Niets bleek minder waar. Onder meer geld bij elkaar proberen te krijgen werkt verlammend en kost tijd, zoveel dat de inhoud erbij inschiet.
We hadden onze keuze voor kunstenaars beperkt tot vrouwen. Niet uit feministische gronden, maar vanuit het gevoel dat vrouwen vaker initiatief nemen dan mannen. Maar waarom? De ongelijkheid tussen mannen en vrouwen is behoorlijk actueel, ook in de culturele sector. Die constatering alleen was voor ons inhoudelijk niet sterk genoeg, te dun. Ondertussen hadden de gemeente Margraten en het Huis voor de Kunsten Limburg subsidie toegezegd. Een dikke maand voor ons symposium besloten we om het evenement te verplaatsen naar april 2017.
Gelukkig trokken de subsidieverstrekkers zich niet terug en gingen alle kunstenaars (op dat moment 8) mee in onze gedachten. Ze exposeerden op plateauKUNST 2016 om zich alvast te presenteren. Een grote poster prijkte op de poort:
Kunstsymposium Oogsten
Maandag 10 t/m paasmaandag 17 april 2017 op binnen- en buitenlocaties bij Wanda Reiff – Contemporary Art op het Plateau van Margraten.
In september besloten we de universiteit van Maastricht en de Jan van Eyck Academie te benaderen om met ons te onderzoeken of de keuze voor vrouwelijke kunstenaars relevant is of juist niet. We constateerden dat wij als organisatie en kunstenaars ook heel divers waren qua leeftijd.
Op 26 oktober hadden we een afspraak met prof. dr. Aagje Swinnen, Universitair docent Literature & Art aan de faculteit Arts and Social Sciences. Zij wilde graag met ons samenwerken en zag mogelijkheden om haar studenten onderzoek te laten doen naar gender and aging tijdens ons symposium. De Jan van Eijck had geen interesse in onze uitnodiging.
Wanda Reiff stelt de jonge studenten voor aan de oudste kunstenares, Marijke Stultiens.
Fotograaf Jos Wachelder
Het enthousiasme van Aagje Swinnen was niet alleen aangewakkerd door het thema, maar ook door de zeldzame mogelijkheid voor studenten om 8 dagen lang onderzoek te doen temidden van ‘artists in residence’. Hen aan het werk te zien, met hen te eten, zichzelf en hun plannen aan hen te presenteren, afspraken te maken voor (groeps)interviews enzovoorts. Zelfs temidden van de organisatie, genodigde gasten tijdens het avondprogramma uit de culturele sector, de vrijwilligers en publiek. Het was een unieke gelegenheid voor haar en haar studenten.
Ondertussen breidden wij onze groep kunstenaars uit. Uiteindelijk stonden er vijftien vrouwelijke Euregionale kunstenaars, in de leeftijd van 26 tot 89 jaar op het affiche. Een uiterst diverse groep wat betreft generaties en disciplines. Bereid om zich 8 dagen onder te dompelen in ons Kunstsymposium Oogsten en mee te werken aan het wetenschappelijk onderzoek van de studenten. Vlak voor en tijdens het symposium vielen enkele kunstenaars af waardoor uiteindelijk 13 kunstenaars tijdens het paasweekend hun werk presenteerden.
Langzaam maar zeker stelden we een aansprekend avondprogramma vast en kregen de educatieprojecten vaste vormen. Het educatieprogramma werd gekoppeld aan onze pr-campagne. Voorafgaand aan het symposium maakten kinderen van groep 7 en 8 van Basisschool Sint Jozef uit Oost-Maarland onder leiding van Yvette Jongen van Loods 0 en RTV Maas en Mergelland filmportretten van 5 van onze kunstenaars. Een leerzaam project voor de kinderen en waardevolle pr voor Kunstsymposium Oogsten. Onze oproep aan middelbare scholieren om te komen vloggen, leverde helaas niets op.
Het bleek niet moeilijk om studenten te vinden die wilden inschrijven op de twee projecten die Aagje had uitgeschreven. Tijdens het Kunstsymposium deden 3 BA studenten (University College Maastricht, Peers-project) en 4 ReMA studenten (Universiteit Maastricht, CAST Joint Research Project) onderzoek naar de manier waarop vrouwelijke kunstenaars hun weg vinden in het huidige artistieke veld, waarbij de aandacht in het bijzonder uitging naar vragen omtrent gender en leeftijd.
Gezien de beperkte financiële middelen waren we afhankelijk van goodwill en mensen die in ons project geloofden. Kunstenaars, gastsprekers, vormgeving, educatie, adviseurs… we konden niemand toezeggen dat het om een betaalde dienst ging.
Willem Jansen gidst de vrienden van SCHUNCK* en introduceert hier Gerrie Laudy met haar werk in wording.
Fotograaf: Jo Wijts
Geld houdt een enthousiaste en ambitieuze organisatie als de onze simpelweg in haar greep. Het is een soort vicieuze cirkel waarin de meeste geldverstrekkers concreet willen weten wat je te bieden hebt, terwijl dat juist mede wordt bepaald door de financiële mogelijkheden. Daarnaast kun je bijvoorbeeld geen subsidie aanvragen voor eten, drinken en onderdak, terwijl dit tijdens een symposium een van de grootste kostenposten betreft. Je wil namelijk dat de kunstenaars zich bezighouden met waarvoor ze zijn uitgenodigd in plaats van met dagelijkse beslommeringen. Bovendien wil je ze minstens kost en onderdak bieden, omdat er zoals zo vaak geen geld is voor andere vergoedingen, laat staan een salaris. De zoektocht naar subsidiegelden en sponsors ging onverminderd door en bleek een missie waarvan het einde pas tijdens en zelfs na Kunstsymposium Oogsten in zicht was. Naast de twee genoemde subsidies ontvingen we er nog 1 van Euregio Maas Rijn, vonden we Gildeslager Brandts, Art in Use, BIC multimedia en veel vrijwilligers bereid om ons te helpen. De basis van de basis lag er, maar om er zeker van te zijn dat het geen financieel debacle werd, redden we ons symposium uiteindelijk met een crowdfundcampagne bij Voordekunst die op de valreep slaagde.
De bewoners van het Plateau van Margraten en Stichting het Limburgs Landschap stelden hun ruimte en de Van Tienhovenmolen ter beschikking, vrijwilligers adviseerden, gaven vorm, hielpen met pr, fotografeerden, gidsten, zetten koffie, verzorgden het eten, wasten af, verrichtten hand- en spandiensten om de organisatie en de kunstenaars te faciliteren. Lydia Schouten, Lene ter Haar, Peter Fransman, Willem Janssen, Monica Radhoff-Troll, Aagje Swinnen en haar studenten zorgden voor een boeiend avondprogramma. Remco Roncken en een delegatie van zijn jeugdige Gitaarbigband van Kumulus luisterden het Oogstfeest op. De kunstenaars Nathalie Brans, Claudia Breuer, Mireille Brouwer, Titia Eggen, Iris van der Ende, Yvonne Freckmann, Sabine Jacobs, Monique van Kerkhof, Gerrie Laudy, Marijke Stultiens, Linda Verkaaik, Claudia Volders en Natascha Waeyen presenteerden de resultaten tijdens het Paasweekend.
De hele week genoten we van de deelnemers aan het avondprogramma en het publiek dat overdag toestroomde en ons zelfs niet in de steek liet tijdens de Amstelgoldrace die op eerste Paasdag aan ons evenement voorbijraasde en onze bereikbaarheid beperkte. Naast de vele betrokkenen schat ik het aantal bezoekers op 500, waarbij Paasmaandag ongetwijfeld de topdag was.
Of het onderzoek naar gender en aging de kunstenaars verder heeft gebracht, laat ik aan henzelf over. We zijn natuurlijk heel benieuwd naar de onderzoeksresultaten. Op 31 mei 2017 presenteren de studenten hun onderzoeksresultaten.
Gezien de vele enthousiaste reacties en de roep om het niet te laten bij dit eenmalige project, mogen we spreken van een succes. Als ik voor mezelf spreek, kijk ik heel voldaan terug op 8 dagen kunstsymposium. Het was een enorme berg werk die we hebben verzet met minimaal budget. De combinatie organiseren en zelf deelnemen is een wel een lastige gebleken, omdat je nu eenmaal niet op meerdere plaatsen tegelijk kunt zijn en het, voor mij althans, ondoenlijk is om deze rollen tijdens het symposium te scheiden. Mijn werk bleek tijdens het presentatieweekend unvollendet, als dit artikel wordt gepubliceerdzal het vollendet zijn. Om met Pipi Langkous, te spreken: “Ik had het nog nooit gedaan, dus ik dacht dat ik het wel kon.”
Natascha Waeyen
beeldend kunstenaar
*Symposium: Er zijn vele defenities van symposium. In ons geval hebben we de vrijheid genomen om gebruik te maken van facetten uit meerdere definities: discussies, de dialogen, het eten en drinken, de wetenschap en samenzijn.